آیت الله مصباح یزدی :
راه کسب حضور قلب، تمرین و ممارست و درک حضور خداست: اینکه انسان پیوسته خود را در محضر خدا و مأنوس با او بیابد، چرا که اگر کسی با خدا انس گرفت، هرگز از سخن گفتن با او و شنیدن کلام او خسته نمی شود؛ چون عاشق هر چه بیشتر با معشوق خود باشد و با او سخن گوید تشنه تر می گردد.
اینکه ما در انجام عبادت ها، زود خسته می شویم و با عجله نمازمان را می خوانیم و به دنبال کارمان می رویم و اگر نماز به درازا انجامید، نه تنها لذتی احساس نمی کنیم، بلکه احساس می کنیم در قفس گرفتار شده ایم؛ به این دلیل است که درک نمی کنیم در برابر چه کسی قرار گرفته ایم و با چه کسی حرف می زنیم! ممکن است با علم حصولی، مقام بندگی و جایگاه والای خداوند را بشناسیم و پی به عظمت او ببریم؛ ولی این مفاهیم ذهنی در دل ما اثر نکرده است و باعث ارتباط حقیقی با خدا نمی گردد. آنچه موجب ارتباط حقیقی و واقعی با خدا می گردد، حضور قلب به هنگام عبادت است. عبادت هایی که ما موفق به انجام آن می شویم، تنها موجب اسقاط تکلیف می گردد و آن بهره ای که باید ببریم، نمی بریم؛ چون عبادت هایمان روح ندارد و بدون حضور قلب انجام می گیرد. اشتغال به امور دنیوی مانع از انس دل با خدا و حضور قلب می شود و این مشکلی است که ما با آن مواجه ایم.
پیوسته سؤال می شود که برای تحصیل حضور قلب در نماز چه باید کرد؟ تحصیل حضور قلب به تمرین و ریاضت نیاز دارد. در ابتدا انسان باید در گوشه ای خلوت بنشیند و به این نکته بیندیشد که خدا او را می بیند. برخی از اساتید اخلاق توصیه می کردند که باید در این تمرین از جنبه های تخیّلی سود جست: به این معنا که
اگر در اتاقی نشسته اید و یا در محل خلوتی بسر می برید، فرض کنید شخصی پنهانی مواظب رفتار شماست و شما او را نمی بینید. آیا رفتارتان هنگامی که شخصی مواظب شماست، با آنگاه که کسی مواظب شما نیست، یکسان است؟ بخصوص اگر آن شخص یک فرد عادی نباشد و شما بدو اهمیت می دهید و سرنوشت خود را در دست او می بینید. مایلید در نزد او عزیز باشید و او شما را دوست بدارد. آیا در این صورت می توانید بکلی از او غافل گشته، به امر دیگری مشغول گردید؟
اگر انسان سعی کند با تمرین، این نکته را برای خود مجسم سازد که در حضور خداست و خدا به او نگاه می کند و اگر او خدا را نمی بیند، خدا او را می بیند، رفته رفته، در عبادتش حضور قلب پیدا کرده و آن عبادت دارای روح می گردد. آن عبادت تنها موجب اسقاط تکلیف نمی شود، بلکه موجب ترقی و تعالی معنوی او و قرب به خدا می گردد. بدون شک فرموده حضرت علی(علیه السلام) شاهدی بر این مطلب است:
اِتَّقُوا مَعاصِیَ اللّهِ فیِ الْخَلَواتِ فَاِنَّ الشّاهِدَ هُوَالْحاکِمُ
از انجام معصیت در محلهای خلوت بپرهیزید، زیرا کسی که شاهد اعمال شماست، زمام داوری نیز به دست اوست.
منبع : کتاب ره توشه آیت الله مصباح
mesbahyazdi.ir/node/3897